به نقل از «خبرگزاری آریا»

فضايي که سواد لازم دارد

تاریخ انتشار: ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۶۵۰۵۵

خبرگزاری آریا-این روز‌ها کمتر کسی است که سراغی از فضای مجازی نگیرد فضایی که سوادش لازم و حتی ضروری است.
به گزارش خبرگزاری آریا، در زمانه‌ای که استفاده از فضای مجازی اجتناب ناپذیر است داشتن "سواد رسانه‌" بهترین راه برای در امان ماندن از اخبار گمراه کننده است.

فضایی که دانش لازم دارد
با ظهور شبکه‌های اجتماعی جهانی، مواجهه با اخبار جعلی و اطلاعات غلط و گمراه کننده امری اجتناب‌ناپذیر است و "سواد رسانه‌" راهی برای مقابله با این اطلاعات است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

*اخبار زرد و دامن زدن به شایعات
تا پیش از عصر رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های آنلاین اصطلاحی با عنوان اخبار زرد در عالم روزنامه‌نگاری زیاد شنیده می‌شد؛ این اصطلاح به نوعی از اخبار اشاره می‌کرد که به شایعات دامن می‌زدند و با پرداختن به مسائل احساسی و رمانتیک، حوادث و جنایات، رسوایی‌های افراد مشهور و تحریف اخبار سعی در برانگیختن احساسات و درگیر کردن مخاطبان داشتند.
*کارکرد‌های اخبار زرد
روزنامه‌نگاری زرد کارکرد‌های متفاوتی دارد؛ گاهی ممکن است برای بدنام کردم یک فرد مشهور با پرداختن به جنبه‌های خاصی از زندگی او باشد.
یا می‌تواند در خدمت شرکت‌های تجاری قرار بگیرد تا در برای تبلیغات کاذب و اغواگرانه برای یک محصول کار کند.
یا به منظور ایجاد شایعه برای زمین زدن شرکت‌های رقیب باشد.
یا حتی ممکن است در زمان یک حادثه یا وقوع جنگ روزنامه‌های برای تحت تأثیر قرار دادن افکار عمومی به این نوع از خبررسانی روی بیاورند.
*جذب مخاطب مهمترین هدف اخبار زرد.
خبر زرد هر چه باشد تنها می‌خواهد با توجه به جنبه‌های عوامانه یک رویداد مخاطبان بیشتری جذب کند و توجه چندانی به صحت و اعتبار اخبار منتشر شده ندارد.
*بی تعهدی به ارزش‌ها خصوصیت اخبار زرد است.
بی‌طرفی یا توجه به ارزش‌های اخلاقی نیز در روزنامه‌نگاری زرد جایگاهی ندارد و آنچه مهم است جلب توجه بیشتر به هر روش ممکن است.
*اخبار زرد در دوران فضای مجازی.
اما با گذار از دوران رسانه‌های سنتی و مکتوب به سمت سایبر شدن و گسترش رسانه‌های اجتماعی در بستر پلتفرم‌های آنلاین، انتشار اخبار زرد نیز دچار تغییر و تحول شد.
در گذشته اگر رسانه‌ها یا خبرنگاران خاصی به انتشار اخبار زرد شهرت داشتند با گسترش شبکه‌های اجتماعی و سهیم شدن کاربران در تولید محتوا اخبار جعلی نیز رشد صعودی پیدا کردند.
*اخبار جعلی جایگزین اخبار زرد در فضای مجازی.
برخی معتقدند واژه اخبار جعلی برای مواردی است که به عمد، ادعا‌های دروغین یا گمراه کننده‌ای به عنوان خبر ارائه می‌شود که با برنامه‌ریزی و طراحی قبلی به گمراهی می‌انجامد و تهدیدی را ایجاد می‌کند که زندگی، سلامتی یا دارای افراد را به خطر می‌اندازد یا شرایطی را برای نقض گسترده نظم یا امنیت عمومی فراهم می‌کند.
*خطر قبول اخبار در فضای مجازی بدون توجه به صحت آن.
اما گستره اخبار جعلی و اطلاعات گمراه کننده در سال‌های اخیر به حدی رسید که فرانسیس فوکویاما اندیشمند مشهور نیز ضمن اذعان به «زمان ظهور جهان پساحقیقت» به دلیل گسترش این نوع اخبار در این رابطه گفت: «به نظر می‌رسد مردم هر چه را که در اینترنت می‌خوانند، باور می‌کنند و معتبرش می‌دانند. چرا که میان تولید کننده و مصرف کننده‌ی اطلاعات هیچ واسطه‌ای وجود ندارد که مانند اخباری که در گذشته منتشر می‌شد، آن را اعتبارسنجی کند.
*مردم حاضرند هر چیزی را باور کنند و اهمیتی به صحت آن نمی‌دهند.
 
فضایی که دانش لازم دارد
*انتشار اخبار جعلی از سوی صاحبان رسانه
از سوی دیگر می‌توانم بگویم که نهاد‌ها همیشه تحت کنترل نخبگان بوده‌اند و این نهاد‌ها و کنترل نخبگان بر آن‌ها با حضور اینترنت ضعیف می‌شوند.
شاید دموکراسی‌ها بدون میزانی از کنترل از سوی نخبگان نمی‌توانند عملکرد خوبی داشته باشند، ولی پاسخ قطعی را باید منتظر ماند و در سال‌های پیش رو دید».
*تاثیر اخبار جعلی بر جنبه‌های مختلف زندگی
اخبار جعلی به دلیل آسیب‌های زیان‌باری که دارند، از جمله آسیب به دموکراسی، مغشوش کردن و پوشاندن واقعیت، تضعیف امنیت ملی، خدشه به اعتماد عمومی، تضعیف انسجام اجتماعی و عمل به منزله‌ی پروپاگاندا، بیش از پیش به عاملی نگران‌کننده و چالش برانگیز برای دولت‌ها تبدیل شده‌اند.
به دلیل فراگیری فزاینده این نوع آسیب‌ها و مخاطرات، اخیراً مقامات اتحادیه اروپا در قالب قانون خدمات دیجیتال، از شرکت‌های بزرگ پلتفرمی خواسته‌اند تا ضمن احترام به آزادی بیان، اقدامات سختگیرانه‌تری را برای مقابله با اطلاعات کذب به اجرا بگذارند.
*دوران پسا حقیقت و تاثیرات اجتناب ناپذیر آن.
اما با توجه به اشاره‌ی فوکویاما به «دوران پساحقیقت» که حاصل این بی‌نظمی در نظام گسترش اطلاعات و ارتباطات است می‌توان گفت پساحقیقت «مربوط به شرایطی است که حقایق عینی تأثیر کمتری نسبت به احساسات و باور‌های شخصی در شکل‌گیری افکار عمومی دارند» (رزمونت، 2014).
پساحقیقت مبتنی بر ایجاد جامعه‌ای شبکه‌ای با فناوری‌های ارتباطی سطح بالاست که همراه با جامعه و نسلی که به انواع ارتباطات قرن 21 عادت کرده و به نسلی شکاک، ناشی از فلسفه و ایده‌های اندیشه پست مدرن، تبدیل شده و شرایطی را ایجاد می‌کند که طی آن، شناخت امر حقیقی و غیر حقیقی تا حد زیادی ناممکن می‌شود.
 در این فضا افراد مغرض، با تحریف دائمی حقیقت، منافع و اغراض شخصی و گروهی‌شان را از مسیر‌هایی دنبال می‌کنند، که تا پیش از این در تاریخ بشر به این صورت بی سابقه بوده است؛ همین بی‌سابقه بودن، شناخت و تحلیل و مقابله با این پدیده را تا حد زیادی دشوار ساخته است.
*تقسیم بندی اخبار جعلی و اطلاعات گمراه کننده
بر اساس آنچه تاکنون گفته شد یک تقسیم‌بندی رایج و شناخته شده درباره‌ی اخبار جعلی و اطلاعات گمراه کننده در بین متخصصان علم رسانه و ارتباطات وجود دارد.
این تقسیم بندی سه‌گانه شامل اطلاعات دروغین (Disinformation)، اطلاعات نادرست (Misinformation) و سوء استفاده از واقعیت (Malinformation) نامیده می‌شود.
منظور از اطلاعات دروغین (Disinformation)، اطلاعاتی خلاف واقع است که به عمد قصد ضربه و آسیب زدن به یک فرد، گروه، سازمان یا کشور را دارند.
به عنوان مثال ممکن است برخی جریانات به وسیله توان رسانه‌ای خود با سندسازی قصد آسیب به یک شخصیت سیاسی مخالف حزب خود را داشته باشند و اطلاعات جعلی را به او نسبت بدهند.
اطلاعات نادرست (Misinformation) هم معمولاً آن دسته از اطلاعاتی هستند که اگر چه غلط هستند، اما با قصد تخریب یا آسیب زدن منتشر نمی‌شوند و دلیل انتشار آن‌ها بیشتر ناآگاهی افراد نسبت به خبر منتشر شده است.
به عنوان مثال ممکن است فردی خبری را در یک رسانه در خصوص نایاب شدن یک کالای خاص ببیند و آن را برای دوستش ارسال کند.
شاید خبر اولیه غلط باشد، اما فرد ارسال کننده خبر برای آسیب زدن یا گمراه کردن، آن را بازنشر نکرده است.
دسته بعدی هم سوء استفاده از واقعیت (Malinformation) نامیده می‌شود و معمولاً در مورد اطلاعاتی به کار می‌رود که درست و معتبر هستند، اما عمداً و با نیت آسیب زدن به یک شخص، گروه، سازمان یا کشور منتشر می‌شوند.
*مثلاً عکس‌های خصوصی یک کاندیدا در خلال مبارزات انتخاباتی به قصد آسیب زدن به او منتشر می‌شود.
بر همین اساس، شبکه‌های اجتماعی مشهور مانند فیسبوک، توئیتر و اینستاگرام نیز موظف شده‌اند که راهکار‌هایی برای مقابله با انتشار این گونه محتوا‌های گمراه کننده حاوی اطلاعات جعلی و گمراه کننده در پیش بگیرند.
به عنوان مثال توئیتر طیفی از اقدامات مختلف را در سطح پلتفرم برای مقابله با محتوا‌ها و نیز رفتار‌های ناقض مکالمه‌ی سالم در توئیتر در سطح مختلف انجام می‌دهد.
*سطح نخست در سطح توئیت است.
بیشتر بخوانید: سواد رسانه لازم است مخصوصا اگر پای سلبریتی درمیان باشد
برخی اقدامات در سطح توئیت عبارتند از: برچسب زدن به توئیتی که احتمالا حاوی اطلاعات مورد مناقشه یا گمراه کننده است. در صورتی که توئیتر به این نتیجه برسد که توئیتی بر اساس خط مشی آن پلتفرم دارای اطلاعات گمراه کننده یا مناقشه برانگیز است، برچسبی به آن محتوا افزوده می‌شود.
علاوه بر روش برچسب زدن توئیت، این پلتفرم روش‌های دیگری را در سطح توئیت انجام می‌دهد که شامل محدود کردن دیده شدن، الزام به حذف توئیت، پنهان کردن توئیت نقض کننده و نیز تذکر است که طی موارد استثنایی و در راستای منفعت عمومی، توئیتر این امکان را ایجاد می‌کند تا برخی توئیت‌ها با وجود نقض خط مشی‌های این رسانه اجتماعی همچنان در دسترس باشند.
فضایی که دانش لازم دارد
*نقش سواد رسانه در عصر اخبار جعلی
سرانجام باید گفت در عصر رسانه‌ها و اشتیاق افکار عمومی برای در جریان اخبار قرار گرفتن و همچنین با ظهور شبکه‌های اجتماعی جهانی مواجهه با اخبار جعلی و اطلاعات غلط و گمراه‌کننده امری اجتناب‌ناپذیر است. از یک طرف به دلیل ماهیت بین‌المللی رسانه‌های جدید، قوانین محلی دیگر کاربرد چندانی برای مقابله با این اخبار ندارند و از طرف دیگر شناسایی و محدود کردن انتشار آن‌ها نیز روز به روز سخت‌تر می‌شود.
اما آنچه اهمیت می‌یابد ماهیت مختل کننده این اخبار است که روند ایجاد آگاهی و گردش صحیح اطلاعات را دچار اختلال کرده و به دلیل گسترش روزافزون آن و جذابیت ذاتی این اخبار برای مخاطب عام باعث ضریب نفوذ گسترده آن در جوامع مختلف شده است.
در چنین وضعیتی است که اهمیت سواد رسانه‌ای ظهور و بروز پیدا می‌کند.
*همه ما در دو جهان زندگی می‌کنیم: جهان واقعی و جهان رسانه‌ای.
دستیابی به سطح بالاتری از سواد رسانه‌ای به معنای پرهیز از جهان رسانه‌ها نیست؛ بلکه به معنای این است که بتوانیم این دو جهان را از هم تفکیک کنیم.
همه ما باید پیوسته تصمیم بگیریم پیام‌های رسانه‌ای تا چه حد بازتابی از زندگی واقعی هستند و پسایند‌های آن تفاوت‌ها روی باور‌های ما درباره واقعیت چیست.
به این علت است که باسواد رسانه‌ای بودن این همه مهم است. پیام‌های رسانه‌ای همیشه آن طور که به نظر می‌آیند نیستند.
 

منبع: خبرگزاری آریا

کلیدواژه: سواد رسانه اخبار جعلی و اطلاعات اطلاعات گمراه کننده شبکه های اجتماعی برای مقابله اجتناب ناپذیر فضای مجازی سواد رسانه اخبار زرد ی اطلاعات رسانه ای آسیب زدن رسانه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۶۵۰۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کلاهبرداری یک میلیاردی با پیامک جعلی ثنا

بی‌دقتی یک شهروند در بافق منجر به کلاهبرداری یک میلیارد ریالی از وی با پیامک جعلی ثنا قوه قضائیه شد. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، در طول سال‌های گذشته بارها و بارها از سوی نیروی انتظامی، قوه قضائیه و برخی دیگر از نهادها پیامک‌های هشدارآمیزی مبنی بر ضرورت هوشیاری در برابری فریب‌های کلاهبرداران مجازی و پیامکی صادر شده است.

در این پیام‌‌های هشدار که به صورت منظم برای مخاطبان ارسال می‌شود، سرشماره‌های رسمی از سوی قوه قضائیه و نیروی انتظامی اعلام شده و تاکید صورت گرفته که پیامک از هر شماره غیر از شماره‌های اعلامی کلاهبرداری است.

با این وجود اما همچنان خبرهایی به گوش می‌رسد مبنی بر اینکه افرادی فریب چنین پیام‌هایی را خورده‌اند و کلاهبرداران توانسته‌اند از آنها کلاهبرداری کنند.

از جمله این فریب‌ها، شخصی است که در یزد با پیامک جعلی ثنا قوه قضائیه روبرو می‌شود و بدون توجه و دقت لازم، یک میلیارد ریال را به کلاهبرداران می‌سپارد.

فرمانده انتظامی شهرستان بافق در این رابطه از کلاهبرداری یک میلیارد ریالی با پیامک جعلی ثنا قوه قضائیه از شماره شخصی خبر داد و اظهار داشت: انتظار می‌رود شهروندان دقت بیشتری در این زمینه داشته باشند.

سرهنگ شهرام طولابی‌نژاد افزود: با شکایت فردی درخصوص برداشت غیرمجاز مبلغ یک میلیارد ریال از حسابش، مأموران پلیس فتا شهرستان بافق موضوع را در دستورکار قرار دادند.

طولابی‌نژاد تصریح کرد: با تحقیق از مالباخته مشخص شد که از شماره شخصی، پیامک جعلی ثنا قوه قضائیه برایش ارسال شده و او نیز وارد لینک جعلی شده و اطلاعات کارت بانکی خود را وارد و مبلغ یک میلیارد ریال از حسابش به صورت غیرمجاز برداشته شده است.

این مقام انتظامی ادامه داد: با استعلامات و پیگیری‌های صورت گرفته توسط پلیس فتا، حساب مقصد شناسایی و بلافاصله مسدود و کلیه وجوه به حساب شاکی بازگردانده شد.

فرمانده انتظامی بافق با اشاره به اینکه در این خصوص پرونده تشکیل و جهت رسیدگی به دادسرا ارسال شد، خاطرنشان کرد: شهروندان باید دقت لازم را داشته باشند و به لینک‌های ناشناس و لینک‌هایی که از شماره شخصی برای آنها ارسال می‌شود وارد نشوند.

با وجودی که کلاهبرداران شگردهای خود را هر روز متفاوت می‌کنند اما در صورتی که شهروندان هشدارهای انجام شده از سوی دستگاه‌های نظامی و انتظامی را جدی گرفته و به آن عمل کنند قطعا هیچ زمانی به دام کلاهبرداری‌هایی از این دست نمی‌افتند.

انتهای پیام/781/.